Safe/Not Safe/2 2005

Buitenaardse belevenissen in onderaardse ruimte

Door Wim van der Beek

Duistere menselijke gestalten die het midden houden tussen buitenaardse gedrochten, ruimtewezens en fabeldieren houden zich met onbestemde bedoelingen op rond een futuristisch ruimteschip dat alle uiterlijke kenmerken bezit van een UFO.
Wie de tentoonstellingsruimte van Safe Dalfsen binnenstapt, zal dit wonderlijke schouwspel als een summum van vervreemding ervaren. Sander Goosen blijkt weinig middelen nodig te hebben om de metamorfose compleet te maken. Zijn transformatie van de ruimte is even effectief als onontkoombaar.
Hoewel het mogelijk is de zware metalen beelden als autonome grootheden te zien, winnen ze aan kracht door de bijzondere setting die Goosen in de voormalige schuilkelder onder het gemeentehuis van Dalfsen heeft gecreëerd. Het gevaar bestaat dat zijn installatie afglijdt naar een verhalend of toneelmatig geheel. Er is niet veel fantasie voor nodig om er een onheilspellende of beklemmende, sprookjesachtige of ongerijmde scéne uit een speelfilm in te zien. De setting biedt allerlei aanknopingspunten voor een spannend verhaal. Toch is dat niet de bedoeling van de kunstenaar. Hij heeft voldoende ontsnappingsclausules ingebouwd om aan een dwingend verhalend karakter te ontkomen.
Zijn installatie is min of meer locatiegebonden, al zou ze ook op andere plekken of in andere contexten goed kunnen functioneren. Met zijn installatie zet Goosen een sfeer neer die zowel verontrustend als aandoenlijk is. Hij onderstreept dat het heerlijk is om je over te geven aan ongebreidelde fantasie en zinsbegoochelingen. Daar komt bij dat de autonome kwaliteiten van de beelden gegarandeerd is. De zeggingskracht, de plasticiteit en de grillige vervormingen van de gedrongen figuren leveren allegorische figuren op die in alle opzichten meeslepend, spannend en betoverend zijn.
De video-installaties van Anky van der Heijden missen hun uitwerking evenmin. Ook in haar werk komt kosmische beleving om de hoek kijken en ook haar bijdragen aan de dubbeltentoonstelling anticiperen op de gegeven ruimte. Maar daarmee houden onmiddellijk alle overeenkomsten met het werk van Goosen op.
Adembenemend is de projectie van een gezicht van een buitenaards wezen. Het beeldscherm is ingenieus geïntegreerd in een ketelhuisachtige machinekamer die feitelijk de longen van de kelder herbergt. Minstens even intrigerend zijn de vijf kolommen waarop permanent videobeelden van op en neer gaande liften (inclusief in en uitstappende mensen) geprojecteerd worden. Ook de beelden van een landschap in de buurt van het Zweedse Kiruna missen hun uitwerking niet. Samen met het geluid van wind en machines en holle geluiden van mensen of dieren die van veraf lijken te komen, zorgen de beelden voor een desolaat landschap waarin een merkwaardige telescoop als eye-catcher fungeert. Die telescoop staat ook daadwerkelijk in de buurt van Kiruna en is daar geplaatst om beelden of signalen vanuit de ruimte op te vangen en registreren. Op dit buitengewone punt raken de installaties van Goosen en Van der Heijden elkaar. Beiden staan garant voor buitenaardse belevenissen in een onderaardse ruimte.

terug naar cv